انحصار وراثت
انحصار وراثت به معنای مشخص کردن ورثه متوفی توسط مراجع ذیصلاح است. مقررات مربوط به این موضوع در حقوق ایران در قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب 13099 و قانون امور حسبی آمده است.
بدون گواهی انحصار وراثت، وضعیت ورثه و چگونگی تقسیم ترکه به طور رسمی روشن نمی‌شود. چه کسانی می توانند دادخواست انحصار وراثت بدهند؟ وراث متوفی و اشخاص ذی‌نفع اعم از هر شخصی كه منفعتی در اموال متوفی داشته باشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت کند.
چنانچه وراث یا اشخاص ذی‌نفع متعدد باشند، نیازی به درخواست همگی آنها نیست و اقدام یکنفر از این افراد برای امضا و ارایه دادخواست كفایت می‌کند.
مرجع صالح جهت رسیدگی به درخواست گواهی انحصار وراثت
برای صدور گواهی انحصار وراثت بايد به شورای حل اختلاف آخرين محل اقامت دایمی متوفی مراجعه کرد.
ليکن بايد توجه کرد که رسيدگی به دعاوی درباره اصل و نسب، وصيت، توليت يا وقف که ممکن است پس از فوت متوفی ايجاد شود کماکان در صلاحيت دادگاه های عمومی است و چنين دعاوی حتی با توافق طرفين قابليت طرح در شورای حل اختلاف را ندارد.
مدارک لازم جهت صدور گواهی انحصار وراثت
- گواهی فوت متوفی صادر شده از سوی اداره ثبت احوال
- کپی شناسنامه ورثه
- کپی عقدنامه همسر دایمی متوفی
- فرم استشهاديه دال بر منحصر بودن وراث به اشخاص نامبرده شده
- گواهی تسليم اظهارنامه ماليات بر ارث به اداره امور اقتصادی و دارایی آخرين محل اقامت متوفی. در اين مرحله صرفا مشخصات متوفی و اموال و دارایی های وی در فرم مخصوصی به اداره دارایی اعلام می شود و نيازی به پرداخت ماليات نيست.
- پس از آماده شدن این مدارک و ارایه آنها توسط ورثه به شورای حل اختلاف، این شورا به صدور گواهی حصر وراثت اقدام می‌کند.
- گواهی حصر وراثت به موجب دادخواستی که به شورای حل اختلاف ارایه می‌شود و با انجام تشریفاتی که در قانون امور حسبی پیش‌بینی شده است، صادر می‌شود.
تشریفات دادرسی پس از تقدیم دادخواست
دادگاه پس از ملاحظه اسناد و مدارک مربوط، با هزینه متقاضی درخواست وی را یك نوبت در یكی از روزنامه‌های كثیرالانتشار یا محلی آگهی می‌کند. پس از گذشت یك ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی كه كسی به آن اعتراض نکند بدون تشكیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی انحصار وراثت كه بیانگر مشخصات و تعداد وراث و نسبت آنها با متوفی و سهم آنها از ماترک است، صادر می‌کند.
صدور گواهی تصدیق حصر وراثت بدان معناست که ورثه فرد متوفی منحصر به افرادی است که نامشان در این گواهی قید شده است. اگر فردی به گواهی صادرشده اعتراضی داشت، می‌تواند اعتراض خود را اعلام کند، به طور مثال یکی از ورثه ممکن است اعتراض داشته باشد که نامش در گواهی قید نشده است.
همچنین ممکن است موصی‌له (فردی که وصیت به نفع او انجام شده است) یکی از اعتراض کنندگان به گواهی انحصار وراثت باشد.
در رابطه با ارث زوجه باید گفت که در گذشته زوجه از اموال غیرمنقول مانند زمین اعم از عین یا قیمت آن ارث نمی‌برد و به طور طبیعی در گواهی انحصار وراثت نیز منعکس می‌شد که زوجه حسب مورد از یک چهارم یا یک هشتم اموال منقول ارث می‌برد.
این در حالی است که با اصلاح قانون مدنی که بر اساس آن زوجه از قیمت اموال غیرمنقول نیز ارث می‌برد، به طور طبیعی این موضوع در گواهی انحصار وراثت نیز منعکس می‌شود.
از جمله مشکلات عملی فرآیند انحصار وراثت آن است که اگر یکی از وراث همکاری‌های لازم را انجام ندهد و به طور مثال مدارک و مستندات مورد نیاز را به وارثی که می‌خواهد درخواست انحصار وراثت را مطرح کند، ارایه نکند، مشکلاتی برای متقاضی انحصار وراثت ایجاد خواهد شد. به دلیل آن که باید از ثبت احوال استعلام شود و تشریفات این اقدام نیز زمان‌بر است.
- بدیهی است که در صورت سپردن این مراحل به وکیل دادگستری و اهل فن زمان کوتاه تری جهت انجام پروسه نیاز است و کار سریع تر پیش می رود. در صورت تمایل به مشاوره با وکلای دفتر وکالت ما با این شماره ها تماس بگیرید: 88549610 - 88549612