فوریت در خیار غبن و امکان اعمال آن بعد از 10 ماه

_{^{پاسخ – آیا خیار غبن فوریت دارد و پس از 10 ماه می توان آن را اعمال نمود ؟}}

• غبن عبارت است از عدم تعادل فاحش میان ارزش دو عوض در قرارداد. زیان دیده از غبن می تواند به استناد خیار غبن معامله را فسخ نماید.
• خیار غبن مخصوص عقود معوض است.
• همچنین، خیار غبن در عقود مجانی با شرط عوض نیز راه ندارد.
• لازم به ذکر است که نیازی نیست که عقد معوض حتما تملیکی باشد و در عقود عهدی نیز باید ارزش دو عوض باهم برابر باشد.
• در عقود مسامحه ای یعنی عقودی که با قصد احسان و گذشت همراه است نیز غبن راه ندارد.
• برای تحقق خیار غبن عدم تعادل میان دو عوض باید فاحش باشد. فاحش بودن تفاوت قیمت بدین معناست که ضرر باید به گونه ای باشد که عرف تحمل آن را خلاف عدالت و انصاف بداند. بنابراین، فاحش بودن تفاوت قیمت بدین معناست که کمی یا زیادی قیمت عرفا قابل مسامحه نباشد.
• لازم به ذکر است که این تفاوت فاحش قیمت میان عوضین باید در تاریخ وقوع معامله باشد. همچنین مستند به ماده 419 قانون مدنی در تعیین مقدار غبن شرایط معامله نیز باید منظور گردد.
• خیار غبن در صورت عدم آگاهی مغبون نسبت به بهای واقعی کالا قابل اعمال است. غفلت از بها و ارزش واقعی و اعتقاد به برابری ارزش ها و همچنین تردید مغبون نسبت به ارزش واقعی دو عوض، غبن محقق می شود.
• لازم به ذکر است که زمان عدم علم به قیمت، قبل از انعقاد عقد است.
• در خصوص علم مغبون به بهای واقعی، اصل بر عدم آگاهی است منتها استناد به این اصل در جایی امکان دارد که خلاف ظاهر نباشد. برای نمونه شخص خبره را نمی توان جاهل به قیمت و ارزش عوضین دانست و اصل را بر عدم آگاهی او گذاشت بنابراین اصل بر عدم آگاهی مغبون است مگر اینکه شخص در خصوص مورد معامله خبره باشد که در این فرض خبره باید جهل خود را با دلیل ثابت نماید. 
• در خصوص فوریت در خیار غبن و امکان اعمال آن بعد از 10 ماه باید گفت ماده 420 قانون مدنی  مقرر می دارد خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است. همانگونه که از عین عبارت ماده برمی  آید خیار غبن فوری بوده مشروط بر اینکه علم به آن حاصل شده باشد. 
• در خصوص زمان لازم برای اعمال خیار غبن قانون ساکت است اما حقوقدانان تشخیص آن را به عرف واگذار نموده اند. چنانكه در پايان ماده 1131 در مورد دسته ای از خيارهای فوری (نكاح) می خوانيم: تشخيص مدتی كه برای امكان استفاده از خيار لازم بوده به نظر عرفی و عادت است.
• بنابراین نمی توان ملاک خاصی را برای مدت زمان اعمال خیار در نظر گرفت. البته نکته مهم در اعمال خیار علم به آن است که ممکن است بلافاصله پس از عقد حاصل گردد یا در مدت زمان طولانی بعد از عقد ایجاد شود. 

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص فوریت در خیار غبن و امکان اعمال آن بعد از 10 ماه}}

♦  در پاسخ به پرسش شما باید گفت شما بلافاصله پس از علم به محقق شدن خیار می توانید فسخ عقد را با ارسال اظهارنامه به اطلاع فروشنده برسانید. غیر از فسخ عقد، شما می توانید با توافق با فروشنده به دادن تفاوت قیمت، از فسخ عقد جلوگیری نمایید.

♦  ماده 421 قانون مدنی در این باره مقرر می دارد اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمیشود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت ‌راضی گردد.

_{^{مستندات قانونی - فوریت اعمال خیار غبن}}

ماده ۴۱۶ قانون مدنی
هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن میتواند معامله را فسخ کند.
ماده ۴۱۷ قانون مدنی
غبن در صورتی فاحش است که عرفاً قابل مسامحه نباشد.
ماده ۴۱۸ قانون مدنی
اگر مغبون در حین معامله عالم به قیمت عادله بوده است خیار فسخ نخواهد داشت.
ماده ۴۱۹ قانون مدنی
در تعیین مقدار غبن شرایط معامله نیز باید منظور گردد.
ماده ۴۲۰ قانون مدنی
خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است.
ماده ۴۲۱ قانون مدنی
اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمیشود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت ‌راضی گردد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما