فریب و تدلیس در معامله خودرو پراید

_{^{پاسخ - امکان فسخ معامله خودرو به دلیل فریبکاری}}

• در مورد خیار تدلیس باید چند نکته در نظر گرفته شود:

اول اینکه خیار تدلیس عبارت است از نمایاندن صفت کمالی برای مال که وجود ندارد مثلا یک ماشین فرسوده ای که با رنگ کردن آن بخواهند آن را نو جلوه دهند و بدین طریق بخواهد خریدار را فریب دهد حتی سکوت عمدی طرف معامله هم تدلیس به شمار می اید. ماده ۴۳۸ قانون  مدنی اعم از عملیات منفی و مثبت است و شامل سکوت در مقام بیان می‌شود.

• خیار تدلیس هم مانند خیار عیب بعد از علم به آن فوری است یعنی دارنده حق استفاده از خیار باید در کوتاهترین زمان از آگاهی تدلیس که عرفا لازم است قرارداد را فسخ کند وگرنه خیار او ساقط خواهد شد.
• اما باید گفت که خیار عیب و تدلیس معنی بسیار نزدیکی بهم دارند و هر دو خیار امکان اثبات را دارند چه بسا فروشنده عیب را به قصد فریب خریدار پنهان کرده باشد.
• نتیجتا باید گفت نوعی رابطه عموم و خصوص من وجه بین این دو خیار حاکم است.
• اما خالی از لطف نیست که در مورد خیار عیب هم توضیحاتی داده شود؛ هرگاه بعد از معامله آشکار شود که مال مورد معامله معیوب بوده است،خریدار (شما) می‌تواند معامله را فسخ کند. افراد به طور ضمنی پذیرفته اند کالایی که خریداری کرده اند سالم است؛ لذا قانونگذار برای جلوگیری از ضرر خریدار، خیار عیب برای او قایل شده است.
• قانون مدنی عیب را تعریف نکرده است و آن را به قضاوت عرفی  واگذار کرده است که ماده ۴۲۶ قانون مدنی به همین نکته اشاره کرده است. زیرا عیب در کالاهای نو و دست دوم ممکنه است تعاریف مختلفی داشته باشد و برخی عیوب در کالای دست دوم نسبت به نو اصلا عیب به حساب نیاید.
• شرایط خیار عیب به شرح زیر است:

۱- عیب در کالا مخفی باشد؛ (ماده ۴۲۳ قانون مدنی)ماده ۴۲۴ قانون مدنی در همین زمینه میفرماید عیب هنگامی مخفی محسوب می‌شود که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است. ماده ۴۲۴ قانون مدنی در صورت وجود عیب ظاهر هم خیار فسخ برای مشتری قائل شده است (در عیب مخفی به طریق اولی خیار ثابت است) حال اگر مشتری ادعا کند که جاهل به عیب بوده و به استناد همین بخواهد قرارداد را بهم بزند اصل بر عدم علم است و بایع (فروشنده) باید ثابت کند که مشتری در حین معامله عالم به عیب بوده است.
۲- عیب باید در حین عقد موجود باشد؛(ماده ۴۲۳ قانون مدنی) اگر عیب بعد از عقد بوجود بیاید فروشنده مسئولیتی نسبت به عیب موجود نخواهد داشت. البته ذکر دو نکته در این زمینه حائز اهمیت است:
اول اینکه عیب بعد از عقد و قبل از قبض کالا بوجود بیاید در حکم عیب سابق است(ماده ۴۲۵ قانون مدنی)
دوم اینکه عیب بر اثر عیب قدیم بوجود بیاید در این صورت عیب به عهده بایع است.

• البته علاوه بر حق فسخ که قانون به شما داده است، شما میتوانید مطالبه ارش کنید؛ به این معنا که شما عقد را نافذ تلفی کنید و تفاوت قیمت سالم و معیوب را دریافت کنید. ماده ۴۲۲ قانون مدنی هم در این زمینه صراحت دارد.
• به نظر برخی علمای حقوق درصورت اسقاط خیار عیب امکان مطالبه ارش همچنان وجود خواهد داشت و وجه متمایزی از خیار عیب دارد.
• راه تعیین ارش به این شکل است که باید نسبت قیمت مال مورد معامله در حال معیوبی و قیمت آن در حالت بی عیبی به وسیله کارشناس معلوم گردد و بایع باید به همان نسبت از ثمن نگاه دارد و بقیه را به عنوان ارش به خریدار پس دهد و هرگاه خریدار ثمن را نپرداخته باشد باید به همان نسبت آن را پرداخت کند.
• بحث دیگری که در رابطه با اعمال خیار قابل ذکر است فوریت خیار عیب است (ماده ۴۳۵ قانون مدنی) یعنی مشتری (شما) باید در کوتاه ترین مدتی که عرفا لازم است اراده خود را بر فسخ معامله به طرف  دیگر اعلام دارد و تاخیر در این امر موجب سقوط خیار خواهد بود. در رای شماره ۷۸۲ شعبه ۳ دیوان عالی کشور مورخه ۱۳۷۲ هم به همین موضوع اشاره کرده است؛ اما همانطور که قبلا گفته شد اسقاط حق فسخ منافاتی با مطالبه ارش نخواهد داشت.

_{^{مستندات قانونی - فسخ معامله به دلیل خیار}} 

 ماده ۴۲۲ قانون مدنی
اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.

ماده ۴۲۳ قانون مدنی
خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت میشود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.

ماده ۴۲۴ قانون مدنی
عیب  وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

ماده ۴۲۵ قانون مدنی
عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.

ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.

ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است.

ماده ۴۳۸ قانون مدنی
تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما