تشخیص دادگاه و مرجع صالح برای درخواست مطالبه مهریه

_{^{پاسخ – برای مطالبه مهریه چه دادگاه و مرجعی صالح است ؟}}

• مهر عبارت از مالی است كه شوهر هنگام نكاح به زن تمليک می كند. 
• اقسام مهریه عبارتند از:

مهرالمسمی : عبارت است از مال معينی كه با عنوان مهر با توافق زوجين و يا به وسيله شخص ثالثی كه از طرف آنها انتخاب شده است  تعيين م  شود كه اين مال ممكن است عين معين، منفعت، عمل يا حق باشد.
مهرالمثل : مهر امثال و اقران زوجه را مهر المثل می گويند. غير از موردی كه در عقد نكاح ذكر نمی شود و نزديكی واقع می شود، در موارد زير نيز زن حق مطالبه مهرالمثل را دارد:

1- مهری كه در عقد ذكر شده است، مجهول باشد يا ماليت نداشته باشد یا به جهتی باطل باشد.

2- عدم مهر شرط شده باشد و قبل از تراضی بر مهر معين بين زن و شوهر نزديكی واقع شود.

3- زن به فساد نكاح جاهل باشد و نزديكی واقع شود.
مهرالمتعه : در صورت وقوع طلاق قبل از نزديكی و قبل از تعيين مهر، زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود. بنابراین، سه شرط برای تعلق مهرالمتعه به زن لازم است:

1-​​​​​​​ در عقد مهری ذكر نشده باشد و بعداً زوجين آن را تعيين نكرده باشند

2- نزديكی و مقاربت واقع نشده باشد

3- جدايی از طريق طلاق باشد. نه به واسطه فسخ يا مرگ يا لعان، در اين صورت نه مهر برای زن می باشد و نه متعه. درتعيين مهرالمتعه برعكس مهرالمثل كه حال زن مورد ارزيابی قرار می گرفـت، حال مرد از نظر فقر و غنا ملاک است.

• آنچه می تواند موضوع مهر قرار گيرد، عبارت است از: 

1- عین معین : اگر مهریه عین معین باشد، باید در زمان عقد موجود بوده  و علاوه بر وجود شرایط صحت مهر، زوج نیز مالک مورد مهر باشد. مورد مهر نیز باید در وضعیت و حالتی باشد که قابلیت تسلیم را داشته باشد و موانع شرعی و قانونی را باید مدنظر داشت که شامل مهر نباشد.
2- کلی فی الذمه : در مورد مهریه کلی فی الذمه قدرت مدیون بر پرداخت دین شرط صحت ایجاد دین نیست. در واقع تمکن فعلی زوج نسبت به تادیه مهر شرط صحت عقد نمیباشد و ضرورتی ندارد که هنگام انعقاد عقد موجود باشد. 
3- منفعت : منفعتی میتواند مهر قرار گیرد که قطعی الحصول باشد.
4- وجه نقد : در مهریه وجه نقد زوج مقداری پول رابه عنوان مهربه ذمه میگیرد.
به موجب ماده 1078 قانون مدنی هر چیزی که مالیت داشته باشد می توان مهر قرار داد. 

• مهریه باید دارای شرایط زیر باشد:

مالیت داشته باشد : مالیت داشتن چیزی عبارت از آن است که در بازار اقتصادی دارای ارزش معاوضه باشد مانند زمین، خودرو، سکه و.. . لازم به ذکر است هرچیزی که برای معامله کننده نفع داشته باشد و او حاضر باشد در ازای آن مالی پرداخت کند دارای مالیت محسوب می شود و معامله آن صحیح است. 
قابلیت تملک داشته باشد : یعنی مورد مهر مالی باشد که زن بتواند آن را مالک شود. 
منفعت عقلایی مشروع داشته باشد : اگر مورد معامله منفعت عقلایی نداشته باشد معامله باطل است. به علاوه چیزی که دارای منفعت عقلایی نباشد مال محسوب نمیشود. در واقع مالیت مستلزم این است که مورد معامله نوعا یا لااقل برای متعهدله نفعی داشته باشد.
معلوم باشد : معین به این معناست که مردد بین دو یا چند چیز نباشد. ماده 1079 قانون مدنی نیز در این موارد بیان می دارد: مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد.  اگر مهر مجهول بود یا مالیت نداشت، طبق ماده 1100قانون مدنی موجب بطلان نکاح نخواهد شد بلکه فقط مهر باطل میشود و مانند زمانی است که مهر ذکر نشده باشد، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
قدرت بر تسلیم آن وجود داشته باشد.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص تشخیص دادگاه و مرجع صالح برای درخواست مطالبه مهریه}}

♦  در پاسخ به پرسش شما در خصوص تشخیص دادگاه و مرجع صالح برای درخواست مطالبه مهریه باید گفت مطابق بخشنامه رئیس قوه قضاییه برای وصول مهریه لازم است که ابتدا زن به دفتری که ازدواج در آن واقع یا در آنجا ثبت شده مراجعه کند و حق مراجعه مستقیم را به دادگاه ندارد.

♦  در صورتی که پس از گذشت شش ماه از زمان درخواست اجراییه مالی از مدیون شناسایی و توقیف نشد، می توان به دادگاه خانواده مراجعه نمود.

_{^{مستندات قانونی - مرجع صالح برای مطالبه مهریه}}

ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی
هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد میتوان مهر قرار داد.
ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی
مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن ها بشود معلوم باشد.
ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی
تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است.
ماده ۱۰۸۱ قانون مدنی
اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تادیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل‌ است.
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی
به مجرد عقد زن مالک مهر میشود و میتواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
تبصره (الحاقی ۱۳۷۶/۴/۲۹) - چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.
آیین‌نامه اجرایی این قانون حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت دادگستری و وزارت امور اقتصادی و دارائی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده ۱۰۸۳ قانون مدنی
برای تادیه تمام و یا قسمتی از مهر میتوان مدت یا اقساطی قرار داد.
ماده ۱۰۸۴ قانون مدنی
هر گاه مهر عین معین باشد و معلوم گردد قبل از عقد معیوب بوده و یا بعد از عقد و قبل از تسلیم معیوب و یا تلف شود شوهر ضامن ‌عیب و تلف است.
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی
زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع ‌مسقط حق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی
اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمیتواند از حکم ماده قبل استفاده کند ‌معذلک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.
ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی
اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین میتوانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین‌ کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین بین آن ها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.
ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی
در مورد ماده قبل اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد زن مستحق هیچگونه مهری نیست.
ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی
ممکن است اختیار تعیین مهر به شوهر یا شخص ثالثی داده شود در این صورت شوهر یا شخص ثالث میتواند مهر را هر قدر بخواهد ‌معین کند.
ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی
اگر اختیار تعیین مهر بزن داده شود زن نمی تواند بیشتر از مهرالمثل معین نماید.
ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی
برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین‌ معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.
ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی
هر گاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد‌ حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلا یا قیمتا استرداد کند.
ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی
هر گاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از ‌آن طلاق دهد مستحق مهرالمثل خواهد بود.
ماده ۱۰۹۴ قانون مدنی
برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه میشود.
ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی
در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است.
ماده ۱۰۹۶ قانون مدنی
در نکاح منقطع موت زن در اثناء مدت موجب سقوط مهر نمی شود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند.
ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی
در نکاح منقطع هرگاه شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشد باید نصف مهریه را بدهد.
ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی
در صورتی که عقد نکاح اعم از دائم یا منقطع باطل بوده و نزدیکی واقع نشده زن حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته شوهر می‌ تواند آن را ‌استرداد نماید.
ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی
در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.
ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی
در صورتی مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد ‌بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب مال اجازه نماید.
ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی
هر گاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود زن حق مهر ندارد مگر در صورتی که موجب فسخ عنن باشد که در این صورت با‌ وجود فسخ نکاح زن مستحق نصف مهر است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما