امتیازات و اثرات واخواست سفته

_{^{نکات مهم مطالبه و واخواست سفته}}

• جهت مطالبه وجه سفته تاریخ سررسید یا تارییخ مندرج در سفته ملاک است؛ اهمیت تاریخ سررسید بدین جهت می باشد که در صورتی که صادرکننده به تعهدش عمل نکند، دارنده سفته می تواند ظرف 10 روز از تاریخ سر رسید سفته آن را واخواست نماید و ظرف یکسال از تاریخ واخواست علیه صادرکننده و سایر مسئولین سفته طرح دعوا نماید.
• لازم به ذکر است که ا گر دارنده سفته به این وظیفه قانونی عمل نكند، دعوی او علیه ظهرنویس ها ‌پذیرفته نمی شود.
• دارنده سفته ‌ای كه واخواست شده و در موعد مقرر اقامه دعوی كرده، می‌تواند از دادگاه بخواهد كه اموال طرف دعوی را قبل از رسیدگی و صدور حكم به نفع او توقیف كند. در این حالت پس از صدور حكم، دارنده سفته در وصول طلبش از مال توقیف شده، به سایرین تقدم دارد.
• مرجع صالح جهت مطالبه وجه سفته در صورتی که مبلغ سفته تا ٢٠ میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف محل اقامت صادرکننده است اما اگر مبلغ آن بیش از ٢٠ میلیون تومان باشد، مرجع صالح دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده می باشد.
• پس از ارجاع دادخواست مطالبه وجه سفته، وقت رسیدگی تعیین می گردد که در صورت حضور طرفین دعوا و احراز مدیون بودن متعهد، وی محکوم به پرداخت وجه سفته می گردد و اگر بدهی خود را نپردازد، اموال او توقیف می شود و اگر اموالی نداشته باشد، به درخواست طلبکار بازداشت و حبس می شود مگر اینکه بدهکار تقاضای اعسار نماید که در صورت احراز عدم توان پرداخت او، حکم به پرداخت بصورت اقساط داده می شود.
• دارنده سفته می تواند موارد زیر را از متعهد سفته در خواست نمايد:

1- مبلغ سفته و بهره بانكی موافق قرار داد بانكي در صورتي كه دارنده سفته بانك باشد
2- خسارت تاخير تأديه طبق قرار داد بانكي يا طبق ماده 522 قانون آيين دادرسي مدني
3- مخارج واخواست و ابلاغ و ساير هزينه ها

_{^{آثار و امتیازات واخواست سفته برای دارنده}}

در بررسی راه های وصول سفته باید گفت، برای آنکه دارنده سفته بتواند از مزایای قانونی آن برخوردار شود باید نکاتی را رعایت کند یعنی دارنده سفته باید در سر رسید سفته را مطالبه کند اگر وجه سفته پرداخت شد که قضیه تمام است ولی در صورت عدم پرداخت دارنده سفته باید ظرف مدت 10 روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست کند.

واخواست اعتراض رسمی است به سفته ای که در سررسید آن پرداخت نشده است و علیه صادرکننده سفته به عمل می آید و اگر دارنده سفته در موعد قانونی نسبت به واخواست سفته نکند، موجب سلب دو اثر از آن می شود :
اولا - مسئولیت تضامنی ظهرنویسان زائل می شود:

مسئولیت تضامنی ظهرنویسان بدین معناست که دارنده سفته در صورت عدم پرداخت و واخواست می‌ تواند به هر کدام از آنها که بخواهد یا به دو یا چند نفر از آنها یا به تمامی آنها مراجعه کند. بنابراین در صورتی که واخواست در موعد قانونی به عمل نیاید، از این حق محروم می گردد. 
ثانیا - عدم امکان صدور قرار تامین خواسته بدون تودیع خسارت اختمالی طرف:

در صورتی كه موعد طلب يا مال معين هنوز فرا نرسيده باشد و اين احتمال وجود داشته باشد كه خوانده مبادرت به تضييع حقوق مدعی نمايد، به نحوی كه پس از رسيدن موعد پرداخت، خواهان نتواند به حق خود دست يابد، خواهان می تواند تقاضای تأمين خواسته نمايد اما برای صدور قرار تأمين خواسته چند شرط لازم است و یکی از آنها واخواست اوراق تجاری مانند می باشد. 

_{^{شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه از سفته واخواست شده}}

همچنین در صورتی که سفته واخواست شده باشد و مبلغ آن مطالبه شده باشد، دارنده سفته می تواند خسارت تاخیر تادیه را هم درخواست کند. خسارت تاخیر تادیه در سفته از زمان مطالبه وجه بوده و مطابق قانون مدنی با وجود سه شرط قابل مطالبه می باشد:

1- تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه

2- توانایی مالی صادر کننده و امتناع وی از پرداخت وجه سفته

3- مطالبه دارنده سفته.

_{^{مستندات قانونی - اثرات واخواست سفته}}

ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی
در دعاویی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبه کار، دادگاه با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند.

ماده ۳۰۷ قانون تجارت
فته‌طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به‌حواله‌کرد آن شخص کارسازی نماید.
ماده ۳۰۸ قانون تجارت
فته‌طلب علاوه بر امضاء یا مهر باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد:
۱.مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف.
۲. گیرنده وجه.
۳. تاریخ پرداخت.
ماده ۳۰۹ قانون تجارت
تمام مقررات راجع به بروات تجارتی (‌از مبحث چهارم الی آخر فصل اول این باب) در مورد فته‌طلب نیز لازم‌الرعایه است.
ماده ۲۴۱ قانون تجارت
برات ممکن است به رویت باشد یا به وعده یک یا چند روز یا یک یا چند ماه از رویت برات یا به وعده یک یا چند روز یا یک یا چند ماه‌از تاریخ برات - ممکن است پرداخت به روز معینی موکول شده باشد.
ماده ۲۴۲ قانون تجارت
هر گاه برات بی‌وعده قبول شد باید فوراً پرداخته شود.
ماده ۲۴۳ قانون تجارت
موعد پرداخت براتی که یک یا چند روز یا یک یا چند ماه از رویت وعده دارد به وسیله تاریخ قبولی یا تاریخ اعتراضنامه نکول معین‌می‌شود.
ماده ۲۴۴ قانون تجارت
اگر موعد پرداخت برات با تعطیل رسمی تصادف کرد باید روز بعد تعطیل تادیه شود.
‌تبصره - همین قاعده در مورد سایر اوراق تجارتی نیز رعایت خواهد شد.
ماده ۲۴۹ قانون تجارت
برات‌دهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند. دارنده برات در صورت عدم تادیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید. ‌همین حق را هر یک از ظهرنویس‌ها نسبت به برات‌دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.
‌اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامه‌کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند. ‌ضامنی که ضمانت برات‌دهنده یا محال‌علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.
ماده ۲۵۰ قانون تجارت
هر یک از مسئولین تادیه برات می‌تواند پرداخت را به تسلیم برات و اعتراض‌نامه و صورتحساب متفرعات و مخارج قانونی که باید‌ بپردازد موکول کند.
ماده ۲۷۴ قانون تجارت
نسبت به برواتی که وجه آن باید در ایران به رویت یا به وعده از رویت تادیه شود اعم از اینکه برات در ایران صادر شده باشد یا در‌خارجه دارنده برات مکلف است پرداخت یا قبولی آن را در ظرف یک سال از تاریخ برات مطالبه نماید و الا حق رجوع به ظهرنویسها و همچنین به‌ برات‌دهنده که وجه برات را به محال‌علیه رسانیده است نخواهد داشت.
ماده ۲۷۵ قانون تجارت
اگر در برات اعم از اینکه در ایران صادر شده باشد یا در خارجه برای تقاضای قبولی مدت بیشتر یا کمتری مقرر شده باشد دارنده برات‌باید در همان مدت قبولی برات را تقاضا نماید و الا حق رجوع به ظهرنویسها و برات‌دهنده که وجه برات را به محال‌علیه رسانیده است نخواهد داشت.
ماده ۲۷۶ قانون تجارت
اگر ظهرنویسی برای تقاضای قبولی مدتی معین کرده باشد دارنده برات باید در مدت مزبور تقاضای قبولی نماید و الا در مقابل آن‌ ظهرنویس نمی‌تواند از مقررات مربوطه به بروات استفاده کند.
ماده ۲۷۷ قانون تجارت
هر گاه دارنده برات به رویت یا به وعده که در یکی از شهرهای ایران صادر و باید در ممالک خارجه تادیه شود در مواعد مقرر در مواد‌ فوق قبولی نوشتن یا پرداخت وجه را مطالبه نکرده باشد مطابق مقررات همان مواد حق او ساقط خواهد شد.
ماده ۲۷۸ قانون تجارت
مقررات فوق مانع نخواهد بود که بین دارنده برات و برات‌دهنده و ظهرنویسها قرارداد دیگری مقرر گردد.
ماده ۲۷۹ قانون تجارت
دارنده برات باید روز وعده وجه برات را مطالبه کند.
ماده ۲۸۰ قانون تجارت
امتناع از تادیه وجه برات باید در ظرف ده روز از تاریخ وعده به وسیله نوشته که اعتراض عدم تادیه نامیده می‌شود معلوم گردد.
ماده ۲۸۱ قانون تجارت
اگر روز دهم تعطیل باشد اعتراض روز بعد آن به عمل خواهد آمد.
ماده ۲۸۲ قانون تجارت
نه فوت محال‌علیه نه ورشکستگی او نه اعتراض نکولی دارنده برات را از اعتراض عدم تادیه مستغنی نخواهد کرد.
ماده ۲۸۳ قانون تجارت
در صورتی که قبول‌کننده برات قبل از وعده ورشکست شود حق اعتراض برای دارنده برات باقی است.
ماده ۲۸۴ قانون تجارت
دارنده براتی که به علت عدم تادیه اعتراض شده است باید در ظرف ده روز از تاریخ اعتراض عدم تادیه را به وسیله اظهارنامه رسمی یا‌مراسله سفارشی دو قبضه به کسی که برات را به او واگذار نموده اطلاع دهد.
ماده ۲۸۵ قانون تجارت
هر یک از ظهرنویسها نیز باید در ظرف ده روز از تاریخ دریافت اطلاع‌نامه فوق آن را به همان وسیله به ظهرنویس سابق خود اطلاع دهد.
ماده ۲۸۶ قانون تجارت
(اصلاحی ۱۳۵۸/۱۰/۲۶) - اگر دارنده براتی که بایستی در ایران تادیه شود و به علت عدم پرداخت اعتراض شده، بخواهد از حقی که ماده ۲۴۹ برای او مقرر داشته استفاده کند باید در ظرف یک سال از تاریخ اعتراض، اقامه دعوی نماید.
‌تبصره - هر گاه محل اقامت مدعی‌علیه خارج از محلی باشد که وجه برات باید در آنجا پرداخته شود برای هر شش فرسخ، یک روز اضافه خواهد‌شد.
ماده ۲۸۷ قانون تجارت
)اصلاحی ۱۳۵۸/۱۰/۲۶) - در مورد برواتی که باید در خارجه تادیه شود، اقامه دعوی بر علیه برات‌دهنده و یا ظهرنویس‌های مقیم ایران در ظرف دو سال از تاریخ اعتراض باید به عمل آید.
ماده ۲۸۸ قانون تجارت
هر یک از ظهرنویسها بخواهد از حقی که در ماده ۲۴۹ به او داده شده استفاده نماید باید در مواعدی که به موجب مواد ۲۸۶ و ۲۸۷ مقرر‌است اقامه دعوی کند و نسبت به او موعد از فردای ابلاغ احضاریه محکمه محسوب است و اگر وجه برات را بدون اینکه بر علیه او اقامه دعوی شده‌باشد تادیه نماید از فردای روز تادیه محسوب خواهد شد.
ماده ۲۸۹ قانون تجارت
پس از انقضاء مواعد مقرره در مواد فوق دعوی دارنده برات بر ظهرنویسها و همچنین دعوی هر یک از ظهرنویسها بر ید سابق خود در‌محکمه پذیرفته نخواهد شد.
ماده ۲۹۰ قانون تجارت
پس از انقضاء مواعد فوق دعوی دارنده و ظهرنویسهای برات بر علیه برات‌دهنده نیز پذیرفته نمی‌شود مشروط بر اینکه برات‌دهنده ثابت‌نماید در سر وعده وجه برات را به محال‌علیه رسانیده و در این صورت دارنده برات فقط حق مراجعه به محال‌علیه خواهد داشت.
ماده ۲۹۱ قانون تجارت
اگر پس از انقضاء موعدی که برای اعتراض و ابلاغ اعتراضنامه یا برای اقامه دعوی مقرر است برات‌دهنده یا هر یک از ظهرنویسها به‌طریق محاسبه یا عنوان دیگر وجهی را که برای تادیه برات به محال‌علیه رسانیده بود مسترد دارد دارنده برات برخلاف مقررات دو ماده قبل حق خواهد‌داشت که بر علیه دریافت‌کننده وجه اقامه دعوی نماید.
ماده ۲۹۲ قانون تجارت
پس از اقامه دعوی محکمه مکلف است به مجرد تقاضای دارنده براتی که به علت عدم تادیه اعتراض شده است معادل وجه برات را از‌اموال مدعی‌علیه به عنوان تامین توقیف نماید.
ماده ۲۹۳ قانون تجارت
اعتراض در موارد ذیل به عمل می‌آید:
۱. در مورد نکول.
۲. در مورد امتناع از قبول یا نکول.
3. تراضنامه باید در یک نسخه تنظیم و به موجب امر محکمه بدایت به توسط مامور اجراء به محل اقامت اشخاص ذیل ابلاغ شود:
۱. محال‌علیه.
۲. اشخاصی که در برات برای تادیه وجه عندالاقتضاء معین شده‌اند.
۳. شخص ثالثی که برات را قبول کرده است.
‌اگر در محلی که اعتراض به عمل می‌آید محکمه بدایت نباشد وظایف او با رعایت ترتیب به عهده امین صلح یا رییس ثبت اسناد یا حاکم محل خواهد‌بود.
ماده ۲۹۴ قانون تجارت
اعتراض نامه باید مراتب ذیل را دارا باشد:
۱. سواد کامل برات با کلیه محتویات آن اعم از قبولی و ظهرنویسی و غیره.
۲. امر به تادیه وجه برات.
‌مامور اجرا باید حضور یا غیاب شخصی که باید وجه برات را بدهد و علل امتناع از تادیه یا از قبول و همچنین علل عدم امکان امضاء یا امتناع از امضاء‌را در ذیل اعتراضنامه قید و امضاء کند.